Avrupa'da gaz fiyatları, depoların beklenenden daha hızlı tükenmesi nedeniyle artış gösteriyor. Bu durum, soğuyan hava, yenilenebilir enerji üretiminin azalması ve Rus gazının Ukrayna üzerinden geçişinin sona ermesi gibi faktörlerle şekilleniyor. Şu anda, depolar savaş öncesi mevsimsel ortalamanın altında ve Avrupa, 2025-2026 kışı öncesinde arz güvenliğini sağlamak için baskı altında kalıyor.
- 2025 yılı Ocak ayı başında, Hollanda TTF'si, Avrupa doğal gaz sözleşmesinin gösterge fiyatı, 50 EUR/MWh'yi geçerek, yıllık %50'lik bir artışla Ekim 2023'ten bu yana görülen en yüksek seviyeye ulaştı.
Avrupa doğal gaz depoları, sonbahar ve kış aylarının başlarında hızla azaldı ve savaş öncesi 10 yıllık ortalama doldurma seviyesinin altına düştü. - Avrupa'da enerji kıtlığı riski hemen olmasa da, gaz depolarının önceki iki kıştan daha düşük seviyelerde yılı kapatması bekleniyor. Bu durum, 2025-2026 kışı öncesinde büyük alımlar yapılmasını gerektirecek.
Avrupa'da gaz fiyatları, bir yılı aşkın süredir görülmeyen seviyelere geri döndü. Avrupa stoklarındaki beklenenden büyük düşüş, Rus gaz arzının kesilmesi ve 2025 yılı için depolama ihtiyacı, fiyatların yükselmesine neden olan faktörlerden bazılarıdır.
Simon Lacoume, Coface sektör analisti.
Soğuk Sezonda Düşen Avrupa Gaz Stokları
1 Ocak'tan itibaren Rus gazı transitinin sona ermesi, Avrupa gaz fiyatlarını 15 ayın en yüksek seviyesine çıkardı. Şubat 2022'de başlayan savaş sonrası, Avrupa'nın Rus gazına bağımlılığı azaldı – 2021'de toplam gaz ithalatının %45'i, 2023'te ise yaklaşık %18'i Rusya'dan geldi. Avrupa, boru hattı yoluyla yapılan enerji ithalatının düşmesine, enerji tasarrufu önlemleri, yaz aylarında gaz depolama oranlarının artırılması, yenilenebilir enerji kaynaklarının hızlandırılmış bir şekilde devreye alınması ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalatlarının artmasıyla yanıt verdi.
Son haftalarda beklenenden düşük sıcaklıklar, Avrupa'da ısınma gazı tüketiminin artmasına neden oldu. Frankfurt'ta ısınma dereceleri 878'e ulaşırken, geçen kış bu değer 735'ti. Ayrıca, Avrupa, düşük sıcaklıklar, az güneş ışığı ve zayıf rüzgarlarla karakterize edilen "dunkelflaute" – Almanca bir terimle – hava olayları yaşadı ve bu da Kuzeybatı Avrupa'da rüzgar ve güneş enerjisi üretimini olumsuz etkiledi.
Yenilenebilir enerji üretimindeki bu düşüşü telafi etmek için Avrupa, gaz depolarından faydalanmak zorunda kaldı. Bu birleşen faktörler, stokların beklenenden düşük seviyelere inmesine yol açtı; geçen yıla göre %17 daha düşük ve savaş öncesi mevsimsel ortalamanın biraz altında. Halen arz sıkıntısı riski bulunmamakla birlikte, gaz depolarının son iki kışa kıyasla daha düşük seviyelerde yılsonuna ulaşması bekleniyor. Bu iki kışta doldurma seviyeleri %55 ila %60 arasında değişmişti.
Vadeli İşlemler, Fiyatların 2025/26'da Yüksek Kalacağını Gösteriyor
Hollanda TTF sözleşmesindeki vadeli işlemler fiyatlarına bakıldığında, Avrupa gaz fiyatlarının 2024 yılına göre yaklaşık %50 daha yüksek olması, Ukrayna savaşı öncesi seviyelerden ise iki kat daha fazla olması bekleniyor. Gaz alımlarını erteleyen ve mevsimsel fiyat düşüşü bekleyen tüccarlar, son birkaç ayda yüksek fiyatlardan alım yapmak zorunda kaldı. Ayrıca, sonraki depolama talepleri fiyatları daha da yukarı çekebilir.
2025'te, piyasa dinamikleri Asya'nın rolüne ve ABD LNG ihracatlarının artıp artmamasına göre şekillenecek.
İleriye dönük olarak, Asya'nın gaz talebindeki rolü ve artan ABD LNG ihracatları piyasa dinamiklerini belirleyecek. LNG arzını güvence altına almak için Avrupa, yükselen fiyat seviyelerinde rekabet etmek zorunda kalacak. Çin'in büyüme beklentilerinin (%4.3 yıllık) LNG talebinde bir yavaşlama öngörmesi ve Kuzeydoğu Asya'daki ılıman hava koşulları, LNG yüklerinin Avrupa'ya yönlendirilmesine olanak tanıdıysa da, daha güçlü bir talep fiyatları daha da yükseltebilir. Aynı zamanda, Avrupa'nın ABD LNG'sine olan bağımlılığının artması bekleniyor. ABD, Avrupa'nın Rus gaz ithalatındaki düşüşten en büyük kazanan oldu ve Amerikan gazı ithalatlarının payı, 2019 ile 2023 arasında %6'dan %19'a çıktı. Kuzey Amerika'da önümüzdeki yıllarda devreye girmesi beklenen yeni sıvılaştırma kapasitesi, Avrupa'nın tedarik kaynağını değiştirebilir, çünkü AB, paralel olarak 2027 yılına kadar tüm Rus gazı ithalatını durdurmayı hedefliyor.
Kuzey Amerika'daki tam üretim seviyelerine yıl sonuna kadar ulaşılmasının beklenmemesi, Avrupa, Asya ve ABD'deki gaz piyasalarının 2025'te daralmasını sürdüreceğini ve fiyatları yüksek tutacağını gösteriyor.
- https://www.reuters.com/business/energy/russia-halts-gas-exports-europe-via-ukraine-2025-01-01
- https://www.consilium.europa.eu/en/infographics/eu-gas-supply/
- 2015-2019 ortalama fiyatla karşılaştırma
- 2019-2023
