COFACE CEE TOP 500: CİROLARI ARTAN VE KARLARI HIZLA DÜŞEN EN BÜYÜK ŞİRKETLER
Coface CEE[1] Top 500: Ciroları artan ve kârları hızla düşen en büyük şirketler
- Polonya yine birinci sırada, ardından Macaristan ve Romanya geliyor, Ukrayna ise İlk 3’den çıkıyor.
- Daha fazla ciro net kârlarda istikrarlı bir gelişme sağlamadı.
- Petrol ve gaz, enerji ve otomotiv kazanan sektörler arasındadır.
- Ekonomik bölge CEE, eskisinden daha az homojen
- Bölgede ödeme aczi oranı neredeyse üç misli arttı.
Uluslararası ticari alacak sigortası şirketi Coface, Orta ve Doğu Avrupa’daki ilk 500 şirkete ilişkin beşinci yıllık çalışması ‘’Coface CEE Top 500’’ yayınlamıştır. Coface bölgenin ciroları bakımından en büyük 500 şirketini sıralamış ve ayrıca çalışan sayısı, şirketlerin çerçevesi, sektörler ve pazarlar gibi diğer konuları analiz etmiştir.
Coface, Orta Avrupa Bölge Müdürü Katarzyna Kompowska: “Avrupa’nın yükselen kısmı için bile 2012 ve 2013 yılları zor yıllar oldu. Ancak ilk 500 şirket analizi problemli ekonomik zamanlarda bile bu bölgede büyüme potansiyelinin olduğunu göstermektedir. CEE’deki büyük şirketler cirolarının %5 oranında artırmış ve sadece bölgedeki değil Avrupa’da en fazla ticaret yapılan diğer ülkelerde de önemlerini kanıtlamıştır” yorumunda bulunmuştur.
En büyük oyuncularda ciro %5 oranında artarken kâr neredeyse üçte bir oranında düşmüştür
Ekonomik krize rağmen bölgedeki İlk 500 şirket 2012’de cirosunu %5 oranında artırarak 628 milyar EUR tutarını aşmıştır. Bununla birlikte, bu performans net kârlarda istikrarlı bir gelişme doğurmamıştır. 2011’de CEE’nin en büyük şirketleri kârlarını artırırken 2012 yılında yaklaşık %32 oranında düşüşle 30 milyar EUR’dan 20 milyar EUR’ya düşmüştür.
CEE İlk 500 şirketin de çalışan sayısı olumlu şekilde gelişmektedir, personel rakamları geçen yıla kıyasla %1,5 gibi az bir oranda yükselmiştir. Ancak bu durum oldukça heterojendir ve bu çalışmaya göre artan işsizlik oranları çoğunlukla büyük şirketlerdeki yüksek işten ayrılma oranlarıyla paraleldir.
İlk 3 ülke: Polonya, Macaristan ve Romanya
CEE bölgesindeki büyük oyuncuların çoğu pazarda ilk sıradaki şirketlerin üçte birinden daha fazlasının bulunduğu Polonya’dadır (171 şirket, %34,2). Dolayısıyla ülke liderliğini daha da ileri götürebilmiştir (2011’de: büyük şirketlerin %31,8’idi). Polonyalı büyük şirketler 234 milyar EUR’luk ciro elde edebilmiş ve geçen yıla kıyasla %6 oranında artış sağlayabilmiştir.
Polonyalı şirketler %30’luk zarara rağmen net kâr açısından halen ilk sıradadır (2012: 8.460 milyon EUR, 2011: 12.014 milyon EUR). Ülke, 2011 yılında AB’de en güçlü GSYİH büyümesinden sonra 2012’de ani bir yavaşlama göstermiştir ve ödeme acizleri rekor düzeylere ulaşmıştır.
Macaristan CEE bölgesinin ilk 500’ü arasında en yüksek sayıda şirketi olan ikinci ülkedir (66 ülke ile %13,2 paya sahip). Macaristan 2011’de üçüncü sıradaydı, ancak Macaristan ekonomisinin (GSYİH) performansı %1,7 oranında düşmesine rağmen büyük şirketlerin cirosu 240 milyar EUR’ya çıkarak hafifçe yükseldi (%2,2). Net kârlar geçen yıla göre düştüğü için (-%27,5) ülkenin yakından takibi tavsiye edilmektedir.
Romanya ilk kez Ukrayna’yı yakalayarak beşinci sıradan üçüncü sıraya yükseldi. Bunun sebebi şirketlerin %22,7 oranında artması ve toplam 54 şirketin sıralamaya girmesi olarak açıklanabilir. Top 500’de daha fazla sayıda şirketi olmasına rağmen cirosunun zayıf olması Romanya’nın ciro sıralamasında beşinci sırada kalmasına yol açmıştır (48.559 milyon EUR, +%10,8). Net kâr açısından da beşinci sıradadır (+%37,7).
2011’de ikinci sırada olan Ukrayna, şirketlerin kötü performansından ve 28’inin ilk 500’den çıkmasından dolayı, bu pozisyonunu kaybetti.
Sektör bazında kazananlar ve kaybedenler
Petrol ve gaz sektörü yine Coface CEE En büyük 500 sıralamasındaki şirketlerin çoğuna katkıda bulunmaktadır. 65 şirket toplam 162 milyar EUR (+%6) ciro elde etmiştir. Özellikle bu sektörde 2012 zor bir yıl olmuş ve toplam net kâr -%34,6 oranında azalmıştır.
Uzak ara farkla ikinci sırada enerji tedarikçileri sektörü vardır. 51 şirket petrol ve gaz sektörünün büyüklüğünün yarısı kadar bile ciro yapamamıştır (76 milyar EUR). Sektörde ortalama büyüme oranı oldukça umut vericidir (+%11). Ancak bu sektördeki şirketler işten ayrılan personel nedeniyle gerilemeden dolayı azalan enerji talebine tepki vermiş (-%12,9) ve kârda ani bir düşüş yaşamıştır.
Otomotiv sektörü bu yıl ilk 3’e girmeyi başarmıştır ve sektör bazında derecelendirildiğinde 42 şirket yaklaşık 63 milyar EUR ciro kazanmıştır. Ve en büyük paylar Çek Cumhuriyeti ve Slovakya’ya aittir (sadece Skoda Auto S.S., Volkswagen Slovakya, KIA Motors). Ayrıca Mercedes-Benz Macaristan fabrikası veya Ford Romanya gibi çalışmanın bazı oyuncuları da bu sektöre dahili edilebilir. Net kâr neredeyse %33 oranında düşse de bu sektördeki şirketler ekstra 6.500 insanı istihdam etmiştir.
Cirodaki en büyük artışlar araba dağıtım işletmeleri, gıda endüstrisi ve toptan satış ile kaydedilmiştir. İlk 500 sıralamasında bazı sektörler düşüş eğilimi göstermiştir. İnşaat, elektronik, metal endüstrisi, madencilik ve telekomünikasyon bu sıralamada listeleniyor. İnşaat geleneksel olarak ekonomik gerilemeden en kötü etkilenen sektördür ve sektörün bu çalışmada temsil edilen yedi şirketi ciroda (-%9) ve çalışan sayısında (2012’de -%8) düşüş yaşamıştır ve CEE’deki en büyük ödeme acizleri de çoğunlukla inşaat sektöründe gerçekleşmiştir.
CEE: Ekonomi halen mücadele ediyor, bölge eskisinden çok daha heterojen
Tüm CEE ülkelerinde sendeleyen bir kalkınma görülebilir, yıllık ortalama büyüme yükselen pazarlardaki %5’e kıyasla %1,2’dir. 2011’den bu yana ödeme acizleri, oranı neredeyse üç misli artmıştır ve 2013 yılı için de artış beklenmektedir.
Ancak daha yakından bakıldığında CEE ülkelerinin eskisinden çok daha az homojen olduğu görülmektedir. Bazıları halen gerileme ve negatif GSYİH büyüme oranlarıyla uğraşırken, diğerleri istikrarlı ekonomik büyüme kaydetmektedir. Ukrayna’da kişi başına düşen GSYİH 3.000 EUR’nun altındayken Slovenya’da 17.000’in üzerindedir. Çek Cumhuriyeti gibi bazı ülkeler Euro bölgesinin durgunluğundan oldukça etkilenirken, Estonya gibi diğerleri hatrı sayılır bir büyüme oranı göstermiştir. Bulgaristan ve Hırvatistan’da ödeme acizliliği oranları dramatik ölçüde büyürken, Estonya ve Letonya’da pozitif gelişmeler görülmektedir.
Katarzyna Kompowska şu sonuca varmıştır: “Özellikle tüm bu farklı, homojen olmayan gelişmelerin olduğu mevcut durumda çeşitli piyasaları mutlaka çok yakından izlemek gerekir. Yükselen Avrupa’daki gelişmeleri takip etmeye devam edeceğiz. Avrupa’da ekonomik ilerleme için güçlü ve umut vaat eden bir bölge olarak orada mevcut olan iş fırsatlarını gözden kaçırmamak gerekir.”
Metodoloji hakkında:
"CEE ilk 500 şirket" sıralaması şu ülkeleri kapsar:Bulgaristan, Estonya, Hırvatistan, Letonya, Litvanya, Polonya, Romanya, Sırbistan, Slovakya, Slovenya, Çek Cumhuriyeti, Ukrayna ve Macaristan. CEE bölgesindeki en büyük şirketler (cirosu 120 milyon EUR ve üzeri) belirlenmiştir ancak bankalar, sigorta şirketleri, leasing kuruluşları ve brokerler gibi finansal hizmet sağlayıcılar hariç tutulmuştur. Coface CEE ilk 500 şirket sıralaması gelirlere ek olarak net kâr ve çalışan sayısı gibi başka temel kurumsal göstergeleri de içerir. Ciro ve kâr 2012 yılı sonunda geçerli olan döviz kuru üzerinden EUR’ya çevrilmiştir. Veriler veritabanlarımızdan alınmış ve gerektiğinde dış bilgilerle tamamlanmıştır. Çalışmaya katılmaya davet edilen ve yer almayı kabul etmeyen şirketler son sıralamaya dahil değildir.
[1] CEE : Orta ve Doğu Avrupa