Hindistan’ın ihracat kısıtlamalarını kaldırmasının ardından pirinç fiyatları bir yıl içinde %35 düşerek 2017’den bu yana en düşük seviyesine (ton başına yaklaşık 360 ABD doları) geriledi. Üç yıllık aşırı oynaklığın ardından piyasa, 2024’te 541 milyon tonluk üretimle belirgin bir arz fazlasıyla karşı karşıya; bu da fiyatları aşağı iterken küresel üretici ve ithalatçıların dengelerini bozuyor.
Üç yıllık rekor dalgalanma
2022’den bu yana, dünyanın en büyük ihracatçısı olan Hindistan, özellikle Ukrayna’daki savaş ve Asya’daki olumsuz hava koşullarının tetiklediği küresel fiyat artışlarını (2022 ve 2023’te toplam %19) sınırlamak için ihracatını kısıtlamıştı. 2024’te ihracatın yeniden açılması ve Asya’da rekor hasatlar fiyatların bir yılda %35 düşmesine yol açtı. 2026 için üretim artışı beklentisi ve 2025’in dördüncü çeyreğinde La Niña’nın geri dönme ihtimali dikkate alındığında, 2026’da büyüyen bir arz fazlası öngörüyoruz. Fiyatların en azından 2025 sonuna kadar düşmeye devam etmesi, 2026’da ise 10 yıldır görülmeyen seviyelerde istikrara kavuşması bekleniyor.
Pazara Asya hâkim; Afrika yüksek derecede bağımlı
Pirinç, dünyada buğday ve mısırın önünde en çok tüketilen temel gıda konumunda.
Gıda güvenliği açısından kritik olmasına rağmen, küresel piyasalarda nispeten sınırlı ticarete konu oluyor; küresel üretim ve tüketimin yaklaşık %90’ını karşılayan Asya başat aktör konumunu koruyor.
Sahra Altı Afrika ise büyük ölçüde Asya’dan yapılan ithalata bağımlı. 2024’te beş Asya ülkesi¹ ihracatın %75’ini karşılarken, Hindistan tek başına %40 pay aldı. Bu yoğunlaşma, söz konusu ülkeleri Asya ekonomilerinin politik kararlarına karşı daha kırılgan hale getiriyor.
A major political issue throughout Asia
Pirinç, birçok Asya ekonomisinde yüksek derecede politize bir emtia olmaya devam ediyor.
Süregelen fiyat düşüşü, Hindistan’a kıyasla üretim verimliliği daha düşük olan ülkelerde üreticilerin kârlılığını tehdit ediyor. Dünyanın en büyük pirinç ithalatçılarından Filipinler, üreticilerini desteklemek amacıyla 1 Eylül’den itibaren 60 gün süreyle ithalatı askıya aldı. Endonezyaise ithalata bağımlılığı azaltmak için gıda egemenliği stratejisine yönelerek iç üretimi önceliklendiriyor.
Yükselen ekonomiler korumacı politikalarını sürdürüyor. Japonya, tarım lobilerinin baskısıyla pirinç sektörünü korumak için katı ithalat kotalarını muhafaza ediyor. Ancak bu yaklaşım, iç pazar dinamiklerini dengesizleştirme riski taşıyor. 2023’te aşırı sıcaklar nedeniyle verimin düşmesi, zayıf hasat ve 2024 Ağustos’unda Japonya’nın güneyindeki büyük deprem stok yönetimi ve arzı daha da sıkıntıya soktu. Korumacı politikalar, özellikle yerli üretim gerilediğinde, iç fiyatları çok yüksek seviyelerde tutuyor: Tokyo’da 5 kg’lık pirinç çuvalı yaklaşık 4.000 yen (26 ABD$) iken, Bangkok’ta eşdeğer Tay pirinci 8 ABD$ düzeyinde.
1 Hindistan, Tayland, Vietnam, Pakistan, Kamboçya
