RİSKLER GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE YİNE RADARA YAKALANDI: SİYASİ İSTİKRARSIZLIK, ARTAN KORUMACILIK, KREDİ BALONLARI
Coface’ın orijinal yeni göstergeleri
2013 yılında %5.1 olarak tahmin edilen güçlü büyümeye ve artan bağımsız ve dış unsurlara rağmen gelişmekte olan ülkelerdeki riskler ortadan kalkmamış aksine şekil değiştirmiştir. Gelişmekte olan piyasalarda üç önemli risk söz konusudur. Siyasi olarak Kuzey Afrika ve Orta Doğu’da ve şimdi de Rusya ve Hindistan’daki protestolardan da anlaşılabileceği gibi gerilim artmıştır. Ekonomik açıdan korumacı önlemlerde artış olduğunu görüyoruz. Mali açıdansa pek çok gelişmekte olan ekonomide özel sektöre verilen banka kredilerinin aşırı artması özellikle de Asya’da kredi balonu korkularını tetiklemektedir.
Artan hayal kırıklığı ve ayrıca bu hayal kırıklıklarını eyleme dönüştürmeye ilişkin belirgin kapasitenin beslediği artan siyasi istikrarsızlık riski.
Arap dünyasındaki devrim dalgası gelişmekte olan toplumlarda yeni siyasi, kültürel ve kurumsal talepler ortaya çıkarmıştır. Coface bir toplumun siyasi kırılganlık kapasitesini analiz etmek için belirli bir ülkede sosyopolitik hayal kırıklığı yoğunluğunu ölçen değişim baskıları (enflasyon, işsizlik, yolsuzluğun kontrol edilmesi, vb.) ve toplumun bu hayal kırıklıklarını siyasi eyleme dönüştürme kapasitesini işaret eden değişimi gerçekleştirme araçları (eğitim, sosyal ağlar, gençlerin nüfustakiyüzdesi , kadınların rolü, vb.) olarak iki gösterge içeren bir yorumlama merceği oluşturmuştur.
İncelenen gelişmekte olan 30 ülkeden Kuzey Afrika ve Orta Doğu bölgeleri hem güçlü değişim baskısı hem de değişim araçları açısından açık bir şekilde ön plana çıkmaktadır. Bu analiz bölgede özellikle de devrim sonrasında oluşan rejimlerin kendilerini iktidara getiren halkların taleplerini karşılayamadıklarının ortaya çıktığı bölgede istikrarsızlık riskinin kalıcı olduğuna işaret etmektedir.
Nijerya, Rusya, Kazakistan ve Çin’de, Tunus ve Mısır’daki duruma kıyasla daha yüksek ya da eşit seviyede hayal kırıklığı gözlemlenmektedir fakat çok daha az değişim aracı söz konusudur. Bu , hayal kırıklığını radikal, siyasi değişikliğe dönüştürme kapasitelerini sınırlamaktadır.
Korumacılığın artması ticaret açısından potansiyel bir sorundur.
2008 yılından bu yana sermaye kontrolleri ve korumacılık, gelişmekte olan ekonomilerin kontrol edemedikleri güçlere karşı kullandıkları koruma silahları haline gelmiştir. Bunlar ticaret için de risk teşkil etmektedir. Rusya, Arjantin ve dar kapsamda, Hindistan şuana kadarki en yüksek korumacılık düzeylerinin gözlemlendiği ülkeler olup Meksika, Güney Afrika ve Türkiye’nin uluslararası ticarete oldukça açık konumda oldukları görülmektedir.
Büyük ölçüde kısıtlayıcı önlemlere geri dönülmesi ithalatçılar için ödemelerin daha da gecikmesine ve bu korumacı ülkelere ihracat yapan şirketler için daha fazla giriş engelinin ortaya çıkmasına yol açabilir. Şu anda küresel ölçekte etkilerin sınırlı olduğu görülmekle birlikte değer zincirindeki şirketlere yönelik olumsuz bir etki ile üretim süreçlerinin uluslararası düzeyde bölünmüşlüğünün artması nedeni ile bu etkilerin daha kötü hale gelmesi beklenmektedir. Ayrıca bu, yurt içinde talebin daraldığı bir dönemde dinamik büyüme fırsatları arayışı içerisinde olan Avrupa Ülkeleri üzerinde daha fazla etkiye yol açacak bir eğilimdir.
Gelişmekte olan Asya piyasalarında kredi balonunun artma riski
20082009 krizinden bu yana gelişmekte olan ülkelerde uygulanmakta olan yayılmacı para politikaları ve ihtiyatlı kontrollerin gerçekleştirilmemesi banka kredilerinin artmasına ve kredi balonlarının oluşmasına yol açmıştır.
Kredi stok seviyelerinin ve kredi artışının karşılaştırıldığı özet kredi balonları göstergesini baz alan Coface Gelişmekte olan Asya’nın en yüksek riske sahip bölge olduğunu değerlendirmektedir (Malezya, Tayland ve dar kapsamda Kore, Çin ve Tayvan). Diğer ülkelerde özel sektöre yönelik kredi stoğu bu kadar yüksek olmamakla birlikte hızlı bir artış göstermektedir. Şili, Türkiye, Rusya ve Venezuela’ da kredi patlaması yaşanmakta veya yaşanmaya çok yakındır.