Coface, Orta ve Doğu Avrupa (CEE) için yıllık iflas raporunu yayımladı ve çelişkili bir tablo ortaya koydu: 2024 yılında ekonomik büyüme geri dönmesine rağmen, işletme istikrarı bozulmaya devam etti. Enflasyondaki düşüşe ve GSYH’nin toparlanmasına karşın, bölgedeki birçok ülkede iflas oranları yükseldi.
CEE (Orta ve Doğu Avrupa) bölgesi, 2024 yılında %2,6’lık ortalama GSYH büyümesiyle 2023’teki %0,8’lik büyümeye kıyasla önemli bir iyileşme kaydetti. Bu toparlanma, özellikle Polonya, Macaristan ve Romanya’da düşen enflasyon, artan reel ücretler ve güçlü özel tüketim tarafından desteklendi. Enflasyon, enerji fiyatlarındaki gerileme ve tedarik zinciri koşullarının iyileşmesi sayesinde, 2023’teki %11,2 seviyesinden 2024’te %4,6’ya düştü.
Ancak bu ekonomik canlanma, işletme dayanıklılığına yansımadı. Bölge genelinde iflaslar, 2023’teki 50.248'den 2024’te 45.938’e inerek %9 oranında azaldı; ancak bu düşüş yanıltıcı. Macaristan’daki yasal düzenleme değişiklikleri verileri saptırıyor. Macaristan hariç tutulduğunda, iflas vakaları 2023’teki 29.771’den 2024’te 30.680’e yükselerek %3 artış gösterdi – bu da bölgedeki kurumsal yapının kırılganlığını gözler önüne seriyor.
2023’ün çalkantılarının ardından, makroekonomik göstergeler bir rahatlama sinyali vermişti. Ancak özellikle imalat ve taşımacılık sektörlerindeki birçok şirket halihazırda çok fazla şok absorbe etmişti.
İflaslardaki artış, daha derin yapısal sorunları ve geçmiş krizlerin gecikmeli etkilerini yansıtıyor.
diyor Coface Orta ve Doğu Avrupa Bölgesi Ekonomisti Mateusz Dadej.
2024 yılında ülkeler bazında karmaşık iflas dinamikleri
Macaristan, 2022’deki geçici artışın ardından yasal süreçlerin normale dönmesiyle %25,5’lik düşüşle en sert azalmayı kaydetti. Sırbistan ve Bulgaristan’da da makroekonomik koşulların daha istikrarlı olması sayesinde sırasıyla %12,1 ve %5,7 oranında düşüş görüldü.
Buna karşılık, iflaslar Slovenya’da %32,4, Letonya’da %24,6, Estonya’da %10,2 ve Hırvatistan’da %7,3 oranında arttı. Bu artışlar, özellikle inşaat ve ticaret alanlarındaki yapısal sorunlar, zayıf iç talep ve artan maliyetlerden kaynaklandı.
Romanya da özellikle orta ve büyük ölçekli şirketler arasında %9,4’lük dikkat çekici bir artış yaşadı; bunun temelinde yüksek enflasyon ve mali dengesizlikler yatıyor. Polonya’da ise iflaslar %19 oranında arttı. Bu artışın nedeni, pandemi döneminde uygulamaya alınan yeniden yapılandırma prosedürlerinin kalıcı hale gelmesi ve artık yaygın biçimde likidite yönetimi aracı olarak kullanılmasıdır.
Çekya (%1,9 artış) ve Slovakya (%3,5 düşüş) ise görece istikrarlı bir eğilim sergilerken, Litvanya yıllık bazda sabit kaldı (%1 düşüş); burada iflaslar daha çok inşaat ve perakende sektörlerinde yoğunlaştı.
Taşımacılık, imalat ve inşaat: baskı altındaki ana sektörler
Bazı kilit sektörler özellikle kırılgan durumda. Taşımacılık sektörü, azalan yük hacmi ve sürekli maliyet baskısıyla mücadele etti. İmalat sektörü, sipariş hacimlerinin düşmesi ve iş gücü eksikliğiyle karşılaştı.İnşaat sektörü ise yükselen faiz oranları ve özellikle konut projelerindeki zayıf yatırımlar nedeniyle darbe aldı. Bu sektörlerde iflas oranları ortalamanın üzerinde arttı.
2025 görünümü: Yatırıma dayalı, temkinli bir iyimserlik
“2025 yılı için iflas trendlerinde mütevazı bir iyileşme bekliyoruz,” diyorMateusz Dadej.
“Geciken AB fonlarının serbest bırakılması ve hanehalkı tüketimindeki toparlanma belirleyici olacak. Ancak sıkı kredi koşulları ve küresel ticaretteki belirsizlikler – özellikle ABD-AB ticaret gerilimlerinin artması – senaryomuz için ciddi bir aşağı yönlü risk teşkil ediyor.”
“Coface’ın raporu, CEE bölgesinde iflas dinamiklerini şekillendiren hukuki çerçeveler, ekonomik koşullar ve jeopolitik risklere ilişkin kapsamlı bir analiz sunuyor,” diye ekledi Coface Orta ve Doğu Avrupa Bölge CEO’su Jarek Jaworski.
“Büyüme geri dönmüş olsa da, birçok işletme hâlâ hayatta kalma modunda. Uzun vadeli istikrar için sürekli yatırım ve politik netlik şart.”
ÇALIŞMANIN TAMAMINI ŞİMDİ İNDİRİN
(.pdf 190kb - İngilizce)
Veriler, iflasları öngörmek ve önlemek için nasıl yardımcı olabilir?
İflas eden şirketler, küresel ekonomiler üzerinde ciddi etkiler yaratır ve vadesi geçmiş alacakların sonuçlarından kaçınabilen işletme sayısı oldukça azdır.
İflas süreci yaşayan CEE bölgesindeki şirketler üzerine yapılan detaylı bir analiz, iflastan 24 ila 12 ay önce izlenen bu firmaların, Coface’ın ticari bilgi platformu Urba360 sayesinde sağlanan değerli verileri gözler önüne seriyor.
2023 sonunda bu şirketlerin %50’si zaten yüksek ya da çok yüksek risk grubunda yer alıyordu; %40’ı ise orta-yüksek veya yüksek risk kategorisinde sınıflandırılmıştı.
Bu veriler, mali zorlukları önceden tespit etmede Skor modelimizin güvenilirliğini bir kez daha doğruluyor.
Ancak vakaların %10’unda, iflas hiçbir uyarı sinyali vermeden gerçekleşti.
Bu durum, daha az görünür riskleri tespit edebilmek için portföyün tutarlı ve aktif şekilde izlenmesinin ne kadar hayati olduğunu gösteriyor.
Siz de, en doğru kararları en erken aşamada almak için Urba360’ın sunduğu içgörülerden faydalanın.
Detaylı bilgi için uzmanlarımıza şimdi ulaşın!
